15دي ماه 86 بود كه جمع عظيمي از مديران صنعتي كشور به حوالي پارك ملت آمدند تا در مراسم توديع و معارفه مديران عامل پيشين و فعلي اين سازمان شركت كنند و اين بار نيز مراسم مشابه ديگري، البته خلوت‌تر و غيرمترقبه در اين ساختمان برگزار و جواد نجم‌الدين رييس پيشين هيات مديره سايپا در غياب منوچهر منطقي به جاي وي بر صندلي مديرعاملي بزرگترين خودروساز خاورميانه تكيه زد.
اين در حالي است كه مراسم بعد از ظهر دوشنبه هم غايبان سرشناسي داشت و هم سرشناساني حاضر؛ اصل مراسم به نيت معارفه مديرعامل جديد ايران‌خودرو برگزار شد، اما ظاهرا تداخل آن با تغيير اعضاي هيات‌مديره سايپا، پاي سايپايي‌ها را نيز به سازمان كشانده و تعداد آنها به گونه‌اي بود كه اگر كسي فارغ از اخبار بركناري منطقي قدم به سالن كنفرانس سازمان مي‌گذاشت اين گونه گمان مي‌برد كه مراسم معارفه مديرعامل سايپا در حال برگزاري است.
هر چند در برخي مراسم‌هاي اين چنيني معمولا اينگونه رخ مي‌دهد كه آخر كار مدير بركنار شده، دست‌هاي مدير جديد را بالا برده و مي‌فشارد آن چنان كه در معارفه و توديع وزيران اقتصادي اين گونه شد، اما در مراسم دوشنبه گذشته، اين مهرداد بذرپاش مديرعامل سايپا بود كه دست‌هاي نجم‌الدين را بالا برد و فشرد.
نجم‌الدين نيز كه بي‌شك شادترين چهره مراسم آن روز به حساب مي‌آمد قبل از دريافت حكم مديرعاملي ايران‌خودرو از دستان رييس سازمان گسترش، ضمن گريزي به كنفرانس خبري آخر سال بذرپاش كه وي اعلام كرده بود «ايران‌خودرو ديگر رقيب سايپا نيست» و با بيان اينكه شايد بذرپاش از آمدن وي به ايران‌خودرو خبر داشته كه چنين سخني را گفته عنوان كرد: اكنون كه مدير عامل ايران‌خودرو شده‌ام من نيز اعلام مي‌كنم كه سايپا ديگر رقيب ايران‌خودرو نيست. وي ادامه داد: با ايران‌خودرو غريبه نيستم و امروز به خانه اول خود برگشته‌ام و بهتر است بگويم از اين به بعد ديگر ايران‌خودرو و سايپا نداريم و اولي خانه شماره يك ما است و دومي خانه شماره دو.
بذر ادغام باز هم پاشيده شد؟
اصطلاح خانه شماره يك و دو، حضار مراسم دوشنبه بعد از ظهر را به ياد پيشنهاد معروف بذرپاش مبني‌بر ادغام خودروسازان داخلي انداخت و حتي مديرعامل جديد ايران‌خودرو نيز كه در جريان سخنراني‌اش، خود را كارآموز بذرپاش در سايپا عنوان كرد با بيان اينكه پست جديد وي، راه ادغام را هموارتر مي‌كند، گفت: امروز به ياد پيشنهاد بذرپاش درباره طرح ادغام افتادم و فكر مي‌كنم با اعضاي جديد هيات‌مديره ايران‌خودرو و سايپا، ادغام راه هموارتري را در پيش داشته باشد. اين اظهارات نجم‌الدين در حالي بود كه وي در حاشيه مراسم معارفه خود طي گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به اينكه اگر منظور از ادغام، هم‌افزايي در همكاري مشترك دو شركت باشد، آن را مي‌پذيرد تاكيد كرد: ايران‌خودرو و سايپا مي‌توانند از امكانات يكديگر استفاده كنند اما بنده به هيچ وجه ادغام فيزيكي اين دو را قبول ندارم.
راه من، راه منطقي
نجم‌الدين كه بدون تشويق حضار روي سن رفت و پس از سخنراني، با تشويق همان حضار پايين آمد، درباره برنامه‌هاي خود براي آينده ايران‌خودرو گفت: تمام برنامه‌هاي من ادامه همان اهداف مدنظر آقاي منطقي است كه يا آن را تندتر مي‌كنم يا در همان مسير ادامه مي‌دهم وي با اشاره به اينكه تا سال 90 ظرفيت توليد ايران‌خودرو را به يك ميليون دستگاه خواهد رساند، گفت: البته اين كار را با كيفيت و قيمت مناسب‌تري انجام و همچنين ارتقاي خدمات پس از فروش و توسعه صنعت قطعه‌سازي كشور را نيز سرعت مي‌بخشم. مديرعامل جديد ايران‌خودرو با اشاره به اينكه طرح گازسوز كردن خودروها را نيز ادامه خواهد داد، افزود: در مورد روابط ايران‌خودرو با خارجي‌ها نيز، قطعا جاهايي كه لازم باشد آن را تقويت و هر جا هم نياز شود، روابط را اصلاح مي‌كنم، زيرا نوع رابطه ما با خارجي‌ها بايد برنده – برنده باشد. اظهارات نجم‌الدين در شرايطي است كه منطقي قبل از بركناري، استراتژي 7ساله‌اي را براي آينده ايران خودرو تدوين و مسير آتي اين شركت را تعيين و تبيين كرده بود و نجم‌الدين نيز در مراسم معارفه خود، صراحتا اعلام كرد كه برنامه‌هاي منطقي را ادامه خواهد داد. حال پرسش اينجا است كه اگر قرار بر حركت ايران خودرو روي همان ريل قبلي است پس ديگر چه احتياجي به تغيير مديريت در اين شركت بزرگ و پرحاشيه بود؟
استخاره براي نجم‌الدين
مديرعامل سازمان گسترش نيز در مراسم بعدازظهر دوشنبه ضمن اظهار ناراحتي از عدم حضور منطقي، گفت: تلفني با وي صحبت و تاكيد كردم كه حتما بيايد اما اين گونه عنوان كرد كه قراري دارد و بعدا در مراسمي ديگر حضور پيدا مي‌كند.
وي در ادامه خاطره‌اي را مبني بر در نظر گرفتن پست مديرعاملي پارس خودرو براي نجم‌الدين، تعريف و گفت: چندسال پيش مي‌خواستم وي را به پارس خودرو بفرستم اما استخاره كردم و بد آمد. قلعه‌باني ادامه داد: از اينكه استخاره‌ام خوب در نيامد تعجب كردم چرا كه آقاي نجم‌الدين مدير بسيار خوبي بود و با خودم گفتم با اين شرايط چرا نبايد استخاره رفتن وي به پارس خودرو خوب نباشد. مديرعامل سازمان گسترش با بيان اينكه بعدها با خود فكر كرده و بدين نتيجه رسيده كه اگر نجم‌الدين به پارس‌خودرو مي‌رفت آنگاه مگاموتور دچار چالش مي‌شد، تاكيد كرد: امروز مي‌فهمم كه چرا آن استخاره خوب نيامد. اظهارات قلعه‌باني در شرايطي است كه وي اواخر سال گذشته طي گفت‌وگويي با دنياي اقتصاد، عمر مديريت در صنعت خودرو را 6 سال عنوان و با اين گفته كنايه‌آميز، غيرمستقيم مديريت حدودا 7 ساله منطقي در ايران خودرو را به چالش كشاند. به نحوي كه برخي معتقدند پروژه بر كناري منطقي از مدت‌ها پيش كليد خورده و قلعه‌باني نيز در پيشبرد آن بي‌تاثير نبوده است. وي حتي در حاشيه مراسم بعد از ظهر دوشنبه در پاسخ به اين پرسش خبرنگار ما كه از وي پرسيد آيا براي بركناري منطقي نيز استخاره كرده يا نه؟ گفت: براي همه كارها كه استخاره نمي‌كنند!
بركناري منطقي سياسي نيست
مراسم دوشنبه بعدازظهر سازمان علاوه بر اين كه به معارفه مديرعامل جديد ايران خودرو اختصاص داشت به توديع اعضاي هيات مديره اين شركت و همچنين سايپا نيز مربوط بود.
در اين بين همايون رياحي، عضو پيشين هيات مديره ايران‌خودرو در جمله‌اي كوتاه خطاب به اعضاي جديد هيات مديره اين شركت گفت: اميدوارم شركت همان طور كه با اعتبار و بزرگ بوده، با اعتبار و بزرگ نيز بماند. از سوي ديگر رحيم اسماعيلي دانا ديگر عضو پيشين هيات مديره ايران خودرو طي سخناني ابتدا با تشبيه ايران خودرو به تخت جمشيد، گفت: اين شركت مال همه است و فرقي نمي‌كند چه كسي سكان‌دار آن باشد. وي در ادامه، ايران خودرو را به فيل نيز تشبيه كرد و افزود: اين شركت تنها واحد صنعتي كشور است كه اجازه دارد مثل بانك از مردم پول بگيرد و سود بدهد.
اسماعيلي همچنين با اشاره به شرايط سخت كاركردن در ايران خودرو خطاب به نجم‌الدين گفت: مدير عاملي اين شركت پدر در مي‌آورد. وي كه مدير امور مالي سازمان گسترش نيز به حساب مي‌آيد در حاشيه مراسم مذكور ضمن عادي خواندن بركناري منطقي تاكيد كرد: قطعا اين موضوع دليل سياسي نداشته است. وي همچنين در زمينه بحث مطرح‌شده مبني‌بر ادغام خودروسازان داخلي با توجه به رفتن نجم‌‌الدين به ايران‌خودرو، گفت: سازمان گسترش موافق ادغام خودروسازان نيست.
پيشنهاد مديرعاملي ايران‌خودرو به تفرشي
هر چند در مراسم دوشنبه سازمان قائم‌مقام‌هاي ارشد ايران‌خودرو مانند مجتبي شيواپور، مجيد شيخاني و حسين دهنادي حضور نيافتند، اما در عوض بودند ايران‌خودرويي‌هاي ديگري از قبيل مدير فروش و همچنين مدير پروژه تندر-90 اين شركت كه خود را به خيابان وليعصر رساندند تا از نزديك شاهد معارفه مديرعامل جديد شركت باشند. در جمع ايران‌خودرويي‌ها البته محمد منصوري قائم‌مقام بازار اين شركت نيز حضور داشت.
اما در گوشه‌اي ديگر از سالن كنفرانس سازمان گسترش چهره‌اي آرام و كم‌حرف نيز به چشم مي‌آمد، مسيح تفرشي مديرعامل پارس‌خودرو كه شنيده‌ها از آن حكايت دارد پيش از آنكه نجم‌الدين به صندلي رياست‌ بزرگ‌ترين خودروساز خاورميانه برسد، پيشنهاد مديرعاملي اين شركت به وي داده شده اما تفرشي به هر دليلي آن را نپذيرفته است.
خانه‌تكاني در سايپا
همچنين خبرها از تغيير و تحولات جدي در شركت رقيب حكايت دارد. به طوري كه پس از جابه‌جايي اعضاي هيات مديره سايپا و ابقاي علي ملك، مديرعامل فعلي سايپا ديزل در بدنه شركت مادر، چنين پيش‌بيني مي‌شود كه علي‌اكبر محرابيان، وزير صنايع و معادن پس از عزل و نصب‌هاي ناگهاني در ايران‌خودرو، سايپا را نيز مشمول خانه‌تكاني سال 88 قرار دهد، به‌طوري كه بعضي‌ها از هم‌اكنون علي ملك را گزينه قطعي براي قرار گرفتن در راس هرم سايپا مي‌دانند حتي گفته مي‌شود توافقاتي در اين زمينه نيز حاصل شده است. هر چند جابه‌جايي مهرداد بذرپاش كمي بعيد به نظر مي‌رسد، اما تصميم محرابيان براي خانه‌تكاني در صنايع فولاد و خودرو جدي است و در زمينه صنعت خودرو انتخاب افراد جايگزين نيز ظاهرا با سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران مي‌باشد.