به گفته محمد رویانیان، بنا بر اصلی که وی از آن با نام «تشویق و تنبیه» نام برده، سهمیه بنزین به خودروهایی با مصرف بیش از 10 لیتر ارائه نمی‌شود و سهميه خودروهاي با مصرف هشت الي 10 ليتر نيز كاهش مي‌يابد.
رویانیان همچنين تاکید کرده که فعلا به خودروهای با مصرف سوخت ترکیبی کمتر از 10 لیتر بنزین یارانه‌ای تعلق مي‌گیرد، اما در آینده (اشاره‌ای به بازه زمانی خاصی نشده) سیکل ترکیبی هشت لیتر مصرف در 100 کیلومتر، ملاک تخصیص بنزین یارانه‌ای قرار مي‌گیرد.
بنزین، تهدیدها و تحریم‌ها
در نظر گرفتن سناریوی چهارم برای آینده بنزین در حالی صورت گرفته که به نظر مي‌رسد ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت برای جلوگیری از رکورد زنی تاریخی دولت در ارائه متمم بودجه برای واردات بنزین و گازوئیل به مجلس و همچنین از سر گذراندن تهدیدها و تحریم‌هاي احتمالی این سوخت حیاتی، اقدام به ارائه اين سناریو برای آینده بنزین کرده است.
درهمين حال، دولت اعلام کرده که برای واردات بنزین و گازوئیل، 5/6میلیارد دلار نیاز دارد و بنا به گفته معاون وزیر نفت متمم این بودجه برای ارائه به مجلس شورای اسلامی در حال آماده‌سازی است.
به نظر مي‌آید ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت به عنوان نماینده دولت در زمینه اخذ تصمیمات سوختی کشور، دقیقا با هدف تعدیل آثار تحریم احتمالی بنزین از سوی غرب و همچنین جلوگیری از رکوردزنی دولت در ارائه متمم 5/6میلیارد دلاری بودجه به اهالی بهارستان، اقدام به طراحی سناریوی چهارم برای بنزین کرده است.
سناریویی که احتمال اجرای آن از سه سناریوی دیگر یعنی حذف کامل سهمیه‌بندی و آزاد سازی قیمت بنزین، کاهش 10درصدی سهمیه بنزین خودروهاي شخصی و اختصاص ماهانه فقط 60 لیتر بنزین یارانه‌ای به این خودروها، بیشتر و همچنین زمان اجرای آن نزدیک‌تر است.
آمادگی برای تصمیم کبری!
رییس ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت در اظهارات روز گذشته خود تاکید کرده که دو سال دیگر سهمیه‌بندی در کار نیست و بنزین با نرخ آزاد ارائه مي‌شود و به همین دلیل ستاد در نظر دارد با شیبی نرم تصمیم بزرگ خود مبنی بر حذف بنزین یارانه‌ای را به اجرا در بیاورد.
هر چند قرار است چندی دیگر طرح هدفمند کردن یارانه‌ها که یکی از بندهای ریسک‌پذیر و حساس آن حذف سهمیه‌بندی و آزادسازی نرخ بنزین به حساب مي‌آید در خانه ملت نهایی شود، اما با توجه به گفته‌هاي رویانیان مي‌توان این گونه نتیجه گرفت که مسوولان امر نیز به حساسیت ویژه این آزادسازی و شرایط خاص اجتماعی به خوبی واقفند و احتمالا به همین دلیل لغو سهمیه‌بندی بنزین را به سال 90 موکول کرده‌اند.
در واقع همان‌طور که از اظهارات رویانیان بر می‌آید، ستاد مدیریت قصد دارد با کاهش تدریجی سهمیه بنزین، جامعه را کم‌کم با بنزین آزاد آشنا کرده و در فرآیندی حدودا دو ساله طرح بزرگ آزادسازی نرخ بنزین را به اجرا دربیاورد.
تشویق و تنبیه خودروسازان
اما از دیگر اظهارات روز گذشته رییس ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت باید به آمار مصرف بنزین در کشور اشاره کرد.
به گفته رویانیان هر چند مصرف سوخت خودروها در شش ماه نخست امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته، اما با توجه به مصرف بیش از 70درصد از بنزین تولید داخل، در صورت ادامه این روند کسری بودجه و ارائه متمم برای واردات بنزین و گازوئیل به مجلس، قطعی است.
وی کاهش ناگهانی سهمیه بنزین را راهی برای جبران کسری بودجه دانسته و اظهار امیدواری کرده که مجلس بخشی از کسری‌ها را بپذیرد و ستاد مدیریت نیز تکالیف خانه ملت را در این زمینه اجرا کند.
موضوعی که در این زمینه بسیار قابل تامل به نظر مي‌رسد، اشتهای سیری‌ناپذیر خودروهای داخلی است.
نگاهی به جداول ارائه شده در این زمینه نشان از حرکت کند خودروسازان در زمینه تولید محصولات کم مصرف و همچنین کاهش مصرف سوخت خودروهای تولیدی دارد و اتفاقا رییس ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت نیز در اظهارات روز گذشته خود بر آن تاکید کرده است.
رویانیان در این زمینه گفته که کاهش سهمیه سوخت خودروهای پر مصرف، اصلی تشویقی – تنبیهی برای این نوع خودروها به حساب مي‌آید و مرکز تحقیقات ایران خودرو و سایپا باید برای تولید خودروهای کم مصرف و در نتیجه کاهش مصرف بنزین برنامه‌ریزی کنند.
طرح تشویقی – تنبیهی ستاد مدیریت در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان، کاهش مصرف سوخت و تولید محصولات کم مصرف، نیاز به برنامه‌ریزی‌هایی مدون و فنی دارد.
اوستا گودرزی، استاد دانشگاه علم و صنعت با اشاره به اینکه اطلاق واژه «کم‌مصرف» به خودروها باید با توجه به کلاس و حجم موتور آنها صورت گیرد، تاکید مي‌کند: یکی از زیرساخت‌هاي اساسی برای تولید خودروهای کم مصرف، تکنولوژی خودروسازان است و وقتی ما ایران خودرو و سایپا را به تولید این نوع محصولات مجبور مي‌کنیم باید به شرایط فنی و تکنولوژیکی آنها نیز توجه داشته باشیم.
به گفته این استاد دانشگاه، در کشورهای پیشرفته به شکلی قانون‌گذاری مي‌شود که خود خودروساز برای تولید محصولات کم‌مصرف قدم پیش مي‌گذارد.
گودرزی تاکید مي‌کند: در حال حاضر خودروسازان غربی در تولید انواع خودروها مختار و آزادند، اما در عین حال دولت آمریکا بابت تولید خودروهای پرمصرف و ضرری که این نوع محصولات به اقتصاد این کشورها وارد مي‌آورد، از شرکت‌هاي خودروساز جریمه و مالیات مي‌گیرد، در حالی که ما در ایران جریمه‌ها را متوجه مشتری کرده و به همین دلیل است که خودروسازان انگیزه و رغبت چندانی به تولید محصولات کم‌مصرف ندارند.
وی مي‌افزاید: تعریف خودرو کم مصرف بستگی به کلاس و حجم موتور آن دارد، به عنوان مثال مصرف هشت لیتر برای ام وی ام، بالاست در حالی که خودرویی مثل پژو 405 اگر این مقدار بنزین بسوزاند، باید گفت که خودرویی نسبتا کم مصرف است.
پرمصرف‌ها و بازار
اما نگاهی به مشمولان طرح حذف و کاهش سهمیه سوخت خودروها بیندازیم.
طبق جدولی که سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت ارائه داده، خودروهای پرمشتری و معروفی مانند پژو 405، سمند سورن، روآ، وانت پیکان، پارس، تندر ایران خودرو، زانتیا در هر دو مدل 1600 و دو هزار سی سی خود همچنين ون و وانت مزدا جزو طرح جدید ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت مي‌شوند و در آینده‌ای که رییس ستاد اشاره‌ای به تاریخ دقیق آن نکرده، سهمیه بنزین آنها کاهش خواهد یافت.
با توجه به میزان استقبال مشتریان از خودروهای مذکور، افت قیمت آنها در آینده بدیهی به نظر مي‌رسد، چراکه به هر حال بنزین فاکتوری بسیار مهم در خرید خودرو به حساب مي‌آید و تحولات آن تاثیری بسزا در افت بازار خودروهای پر مصرف دارد.
این موضوع البته ممکن است در تولید این خودروها نیز تاثیر گذاشته و از تیراژ آنها بکاهد.
