حميدرضا بهداد - اگرچه طبق اعلام ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت، کاهش 20 لیتری سهمیه بنزین ماهانه خودروها، از ابتدای دی ماه امسال اعمال خواهد شد، اما به گفته کارشناسان و فعالان بازار خودرو کشور، اثرگذاری این تصمیم ستاد، از همین حالا در بازار آغاز شده و هرچه به زمستان نزدیک شویم این تاثیر بیش از پیش خود را نشان خواهد داد.
این موضوع در شرایطی است که پیش‌بینی مي‌شود، بازار خودرو ایران در چهار ماه پایانی سال، به خصوص در فصل سرد، با وضعیتی دوگانه روبه‌رو شود.
این دوگانگی از آن جهت است که مشتریان با توجه به کاهش 20 لیتری سهمیه ماهانه بنزین، برای جبران این کاهش، دو راه بیشتر پیش رو ندارند، به نحوی که یا باید خودرو بنزین‌سوز خریده و 20 لیتر حذف شده از سهمیه را با بنزین آزاد جبران کنند و یا به خرید خودروهای دوگانه‌سوز روی بیاورند که هر دوی اینها با مشکلات و مسائل خاص خود روبه‌رو هستند.
اگر فرض کنیم غالب مشتریان، راهکار اول را برگزینند، در این صورت هر چند اتفاق خاصی در بازار دوگانه‌سوزها نخواهد افتاد، اما خودروهای بنزینی به خصوص کم‌مصرف‌هایی مانند پژو 206 پراید، با افزایش تقاضا و به احتمال فراوان سیر صعودی قیمت مواجه مي‌شوند و از آن سو نیز شاید خودروهای پرمصرفی نظیر پژو 405 و ماکسیما نیز افت تقاضا و قیمت را به خود ببینند.
در این حالت یک موضوع دیگر نیز رخ خواهد داد و آن افزایش خرید بنزین آزاد لیتری 400 تومان است، موضوعی که شاید هم از لحاظ اقتصادی مورد استقبال مشتریان قرار نگیرد و هم از سوی دیگر اهداف دولت را مبنی بر کاهش حجم مصرف بنزین در قبال کاهش سهمیه، آن طور که باید و شاید محقق نکند.
این در شرایطی است که اگر مشتریان با بنزین آزاد یا همان سهمیه ماهانه 80 لیتر، کنار نیایند، به سمت خرید خودروهای دوگانه سوز رفته و در این صورت بازار دوگانه سوزها داغ مي‌شود و بنزینی‌ها نیز یا راکد مي‌مانند یا افت تقاضا را تجربه مي‌کنند، این موضوع البته کلی نبوده و شاید برخی بنزینی‌های کم‌مصرف، باز هم با افزایش تقاضا مواجه شوند.
این موضوع البته از دید کارشناسان، مقطعی بوده و پس از طی شدن جو روانی حاصل از کاهش سهمیه بنزین و نمود دوباره مشکلات و کمبودهای مربوط به خودروهای دوگانه‌سوز، بازار این نوع محصولات باز هم مانند یکی دو سال گذشته، در سیر نزولی قرار خواهد گرفت.
هر چند دولتی‌ها اصرار زیادی بر استفاده هر چه بیشتر مشتریان از خودروهای دوگانه سوز داشته و استقبال احتمالی از دوگانه‌سوزها، خوشحالی دولت را به دنبال دارد، اما در صورتی که بازار به سمت دوگانه‌سوزها بچرخد احتمالا باز هم کمبود زیرساخت‌هایی نظیر جایگاه‌های سوخت گاز (CNG)، خود را به شکلی وسیع نشان مي‌دهد و خاطره تلخ تشکیل صف‌هایی طولانی در این جایگاه طی زمستان 86، زنده خواهد شد.کما اینکه مسوولان امر به خصوص وزیر نفت نیز تاکنون در چند نوبت نسبت به افت فشار در جایگاه‌های گاز و کمبود این سوخت در زمستان پیش‌رو، هشدار داده‌اند.
طبق گفته‌های مسعود میرکاظمي‌، وزیر نفت، کشور هم‌اکنون در پیک مصرف با بیش از 200میلیون متر مکعب کسری گاز روبه‌رو است.همچنین رییس انجمن صنفی جایگاه‌داران بنزین نیز، اوایل هفته با اشاره به کاهش 20 لیتری سهمیه بنزین، عنوان کرده بود که مشتریان به جایگاه‌های CNG هجوم خواهند برد و این موضوع به لحاظ آنکه، هنوز تعداد و پراکندگی این جایگاه‌ها به حد قابل قبولی نرسیده، مشکل‌ساز شده و منجر به بروز صف‌های طویل سوخت گیری مي‌شود.
استقبال احتمالی مشتریان از دوگانه‌سوزها در شرایطی است که در حال حاضر این خودروها حدود یک‌میلیون تومان گران تر از مدل بنزینی‌شان به فروش مي‌رسند و با توجه به افت تولید آنها طی ماه‌های گذشته، صعود قیمت دوگانه سوزها طی چهار ماه انتهایی سال، دور از ذهن نیست.
آنچه کارشناسان روی آن تاکید دارند، تداوم خرید خودروهای کم مصرف و افت تقاضا برای پر مصرف‌ها است.
به اعتقاد آنها چون کاهش سهمیه بنزین، طی سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت و تا سال 95 نیز سهمیه‌بندی به کل حذف خواهد شد، بنابراین بازار کم‌مصرف‌ها به صورت مطلق و دوگانه‌سوزها به شکلی مقطعی داغ خواهد ماند.
گرانی مقطعی دوگانه‌سوزها
هرچند بیشتر کارشناسان بر این باورند که خودروهای دوگانه سوز با توجه به کاهش 20 لیتری سهمیه بنزین و ادامه این کاهش بر اساس اجرای طرح تحول اقتصادی طی پنج سال آینده، فرصت دوباره‌ای را برای بازگشت به بازار خواهند یافت، اما مدیر بازاریابی ایران خودرو معتقد است، این بازگشت احتمالا مقطعی بوده و سیر صعودی آن تداوم نخواهد داشت.
حسین هاشمي ‌با تاکید بر اینکه در حال حاضر تقاضا برای محصولات دوگانه‌سوز ایران خودرو به مرز 30درصد رسیده، مي‌گوید: هر چند با توجه به کاهش 20درصدی سهمیه بنزین خودروهای شخصی و همچنین تداوم این کاهش بر اساس طرح تحول اقتصادی، تقاضا برای دوگانه‌سوزها افزایش مي‌یابد، اما این روند صعودی برای ایران خودرو بیش از 50درصد نخواهد شد.
هاشمي‌ در توضیح این اظهارنظر خود تاکید مي‌کند: قطعا هرچه خودروهای دوگانه سوز ، با افزایش تقاضا روبه‌رو شده و این نوع خودروها بیش از پیش روانه خیابان های کشور شوند، کمبودها و کاستی‌های زیرساختی آنها نیز بیشتر به چشم خواهد آمد و این موضوع سبب متوقف شدن روند صعودی فروش دوگانه‌سوزها مي‌شود. این گفته هاشمي‌را فريد زاوه، کارشناس خودرو نیز تایید کرده و مي‌گوید: تجربه‌ای که سال 84 در ابتدای ورود دوگانه‌سوزها به بازار رخ داد، در آینده نیز تکرار خواهد شد، به نحوی که مشتریان برای جبران کاهش 20درصدی سهمیه بنزین خود و همچنین با توجه به کاهش‌های بعدی که در راه است، بازار دوگانه‌سوزها را موقتا داغ خواهند کرد. به گفته زاوه، در نتیجه این افزایش تقاضای مقطعی، دوگانه‌سوزها با افزایش قیمت مواجه شده و گران مي‌شوند.
این کارشناس خودرو تاکید مي‌کند: آنچه که نگرانی مشتریان را در زمینه کاهش تدریجی سهمیه بنزین، پدید مي‌آورد، خالی ماندن باک خودروهای آنهاست، نه قیمت بنزین آزاد.
وی مي‌گوید: همین نگرانی، منجر به روی آوردن مشتریان به خودروهای جایگزینی چون دوگانه سوزها مي‌شود و حتی ممکن است برخی از آنها، خودروهای پرمصرف خود نظیر روآ و 405 را فروخته مدل دوگانه سوزشان را بخرند.
کم‌مصرف‌ها گران مي‌شوند
اما پیش‌بینی کارشناسان در زمینه افزایش تقاضا برای دوگانه‌سوزها، در شرایطی است که خودروهای کم مصرف نیز روزهای پرتقاضا و گرانی را در پیش خواهند داشت.
به گفته کارشناسان، مشکلات مربوط به خودروهای دوگانه‌سوز، سبب مي‌شود تا بخش قابل توجهی از مشتریان به سمت خرید خودروهای کم‌مصرفی نظیر پراید و پژو 206 حرکت کنند، حرکتی که با توجه به حذف سهمیه بنزین طی پنج سال آینده، تداوم خواهد داشت.
مدیر فروش و بازاریابی سایپا در این زمینه مي‌گوید: کاهش سهمیه بنزین، یعنی محدودیت و محدودیت نیز معمولا گرانی را به بار مي‌آورد، بنابراین باید گفت که حذف 20 لیتر از سهمیه ماهانه خودروهای شخصی، گرانی برخی از این خودروها را در بازار رقم خواهد زد.
به گفته فرزاد نشان چون تصمیم ستاد مدیریت سوخت، در جهت ایجاد محدودیت استفاده از بنزین یارانه ای است، بنابراین افزایش قیمت خودروهای کم مصرف نیز اجتناب‌‌‌ناپذیر به نظر مي‌رسد.
وی با تاکید بر اینکه پراید و پژو 206 کاندیداهای افزایش تقاضا طی ماه‌های پیش رو به حساب مي‌آیند، تاکید مي‌کند: بنزین به خصوص برای ایرانی‌ها، فاکتوری بسیار تاثیرگذار و مهم در خرید خودرو محسوب مي‌شود و هرگونه اقدامي ‌مبنی بر حذف یا کاهش سهمیه‌ اين سوخت، بازار خودرو کشور را با نوسان روبه‌رو خواهد کرد.مدیرفروش و بازاریابی سایپا مي‌افزاید: مشتریان به تدریج از خودروهای پرمصرف فاصله گرفته و به سمت کم مصرف تر‌ها مي‌روند.
افزایش چند صد هزار تومانی پراید و 206
اما موضوعی که همزمان با افزایش تقاضا برای خودروهای کم مصرف، رخ خواهد داد، سیر صعودی قیمت این نوع محصولات است. به گفته زاوه خودرویی مانند پراید استعداد
گرانی تا مرز یک‌میلیون تومان را نیز دارد و پژو 206 نیز تا چند صدهزار تومان گرانی را طی ماه‌های پیش رو تجربه خواهد کرد.این کارشناس خودرو مي‌گوید: خودروهای کم مصرف همین حالا هم قیمت پایینی نداشته و با افزایش تقاضا، سر به گرانی خواهند گذاشت و در عوض، خودروهای پر مصرف رکود و ارزانی را به چشم خواهند دید. مدیر بازاریابی ایران خودرو نیز در این زمینه با اشاره به قیمت فعلی خانواده پژو 206 در بازار تاکید مي‌کند: هم‌اکنون بازار خودرو به دوران رکود خود رسیده، اما با این حال خودروهایی نظیر پژو 206 هنوز هم بازار خود را حفظ کرده و قیمت شان افت چندانی نکرده است.
هاشمي‌ در زمینه سرنوشت محصولات پر مصرف ایران خودرو با توجه به کاهش سهمیه بنزین، مي‌گوید: بخشی از مشتریان به جای خرید پارس و 405، پژو 206 و ریو مي‌خرند و برخی دیگر نیز به سمت خرید مدل‌های دوگانه‌سوز پژو 405 و پارس خواهند رفت.