هر چند پایین بودن کیفیت خودروهای داخلی از چندي پيش بیشترین حجم شکایات به وزارت صنایع را به خود اختصاص داده، اما دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت از مصرف‌کننده در جديدترين آمار خود اعلام كرده كه سود تاخیر در تحویل چندي است كه در رتبه اول بیشترین شکایات قرار گرفته است.
پیش‌فروش خودرو بدون الزام به تحویل در زمان مقرر و عدم پرداخت سود تاخیر طی سال‌های اخیر به روشی متداول در میان خودروسازان تبدیل شده است، به طوری که هم‌اکنون خریداران ماه‌ها و در برخی مواقع بیش از یک سال در انتظار دریافت خودرو ثبت‌نامي خود مي‌مانند، بدون آنکه زمان تحویل برای آنها مشخص باشد، هرچند بر اساس قرارداد فروش، خودروساز ملزم به پرداخت سود تاخیر در تحویل است، اما در زمان تحویل خودرو خودروسازان یا از پرداخت اين جریمه سرباز می‌زنند، یا پرداخت اين جریمه در قبال چند ماه خواب سرمایه خریداران رقم چندانی محسوب نمي‌شود.
از سوی دیگر، گرانفروشی نیز طی نه ماه سال جاری در رتبه دوم شکایات به دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت از مصرف‌کننده بوده که این امر نیز به دلیل عدم حضور سازمان حمایت از مصرف‌کننده در کمیته خودرو صورت گرفته است.
در اين زمینه گفت‌و‌‌گویی با داود موسوی، مدیرکل دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت از مصرف‌کننده انجام داده‌ايم که در ذیل می‌آید.
در ابتدا بفرمایید در سال جاری بیشترین شکایاتی که به دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت از مصرف‌کننده ارائه شده، در چه زمینه‌ای بوده است؟
بیشترین شکایاتی که به دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت از مصرف‌کننده ارائه شده مربوط به سود تاخیر در تحویل بوده است به طوری که بر اساس آمار نه ماه سال جاری، سود تاخیر در تحویل 04/55 درصد از شکایات را به خود اختصاص داده، پس از آن بحث گران فروشی با 3/12 درصد، سود تاخیر در مشارکت 6/9 درصد، سود انصراف از خرید مصرف‌کننده 8/8 درصد و اخذ وجه اضافی نیز 9/3 درصد از شکایات را به خود اختصاص داده‌اند.
سود تاخیر بیشترین شکایات را در سال جاری به خود اختصاص داده است، سود مذکور چگونه محاسبه می‌شود؟
سود تاخیر در تحویل، براساس مبلغی که خریدار به عنوان پیش‌خرید پرداخت می‌کند و مدت زمان قید شده در قرار داد و تاخیر به وجود آماده در تحویل خودرو و بر اساس مصوبات کمیته خودرو محاسبه می‌شود و این بخش از شکایات در رده شکایاتی قرار دارد که به راحتی قابل پیگیری است.
بیشترین شکایات مطرح شده به دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان حمایت مربوط به چه شرکت خودروسازی بوده؟
بیشترین شکایات مربوط به شرکت ایران‌خودرو و مربوط به بحث سود تاخیر بوده که پس از اعلام شکایت، سود تاخیر با روشی که پیش از این گفتم، محاسبه شده و شرکت خودروساز ملزم به پرداخت سود تاخیر به خریدار خواهد شد.
در خصوص خودروهای وارداتی نیز آیا شکایاتی به سازمان حمایت از مصرف‌کننده ارائه شده؟
بله، در خصوص خودروهای وارداتی نیز شکایاتی به سازمان ارائه شده که عمده شکایت از این خودروها عیوبی است که در هنگام حمل برای خودرو به وجود می‌آید.
همان طور که گفتید، گران‌فروشی در رتبه دوم شکایت ارائه شده به سازمان قرار دارد، بفرمایید قیمت خودروهای داخلی به چه صورت تعیین می‌شود؟
در سال 71 قانونی برای چگونگی محاسبه وصول حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات انواع خودرو تحت عنوان قانون خودرو با رویکرد حمایت 100 درصدی از تولید داخل مصوب شد که بر اساس مصوبه مذکور، تعرفه واردات خودرو به گونه ای تعیین گردید تا امکان رقابت خودروهای وارداتی با تولید داخل میسر نباشد چرا که سیاست دولت در آن زمان به این گونه بود که واردات خودرو صورت نگیرد، اما محدودیت در نظر گرفته شده برای واردات موجب شد تا عرضه خودرو در آن زمان پاسخگوی تقاضای بازار نباشد که این امر اختلاف فاحشی میان بازار و قیمت مصوب به وجود آورد؛ به همین دلیل در آن مقطع مصوبه‌ای توسط شورای اقتصاد به تصویب رسید که بر اساس مصوبه مذکور مقرر گردید تا تولید‌کننده مابه‌التفاوت قیمت تمام شده خودروهای تولید داخل به همراه سود متعارف تا قیمت بازار را به حساب در آمدهای عمومی واریز نماید که به همین منظور نیز کمیته‌ای تشکیل شد تا قیمت روز بازار انواع خودرو تولید داخل و وارداتی را متناسب با قیمت بازار محاسبه نماید.
کمیته مذکور شامل چه سازمان‌هایي می‌شد؟
کمیته مذکور متشکل از سازمان حمایت از مصرف‌کننده، وزارت صنایع، وزارت بازرگانی و کارخانه‌های تولیدی بود که اعضای این کمیته موظف بودند تا قیمت خودرو را بر اساس قیمت روز بازار و به‌صورت ماهانه محاسبه کنند و از آنجا که کمیته مذکور با حضور نمایندگان، مصرف‌کننده و تولید‌کننده برگزار می‌شد، شرایط برای تنظیم بازار از لحاظ منافع دو طرف به وجود می‌آمد.
در حال حاضر، قیمت خودرو به چه صورت محاسبه می‌شود و آیا سازمان حمایت از مصرف‌کننده در کمیته خودرو عضویت دارد؟
در کمیته اولیه که در سال 71 به تصویب رسید، سازمان حمایت از مصرف‌کننده عضو کمیته بود، اما در سال 1377 شورای اقتصاد براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه وقت در جلسه مورخ 28/9/77 تصویب نمود که کلیه مسائل مربوط به خودرو (تعیین قیمت و سود مشارکت، پیش‌فروش و ......) به وزیر صنایع واگذار شود و طبق بند ب تبصره 58 قانون بودجه سال 78 شرکت‌های تولید‌کننده خودرو موظف گردیدند 10 درصد قیمت فروش را به عنوان مالیات غیر مستقیم به حساب درآمد عمومی واریز نمایند و بحث مابه‌التفاوت قیمت منتفی گردید که به این طریق سازمان حمایت از مصرف‌کننده از کمیته خودرو کنار گذاشته شد.
بر اساس مصوبه فوق‌الذکر، وزیر صنایع وقت در تاریخ 23/10/77 تعیین کلیه مسائل مرتبط مذکور را به عهده کمیته خودرو متشکل از معاون بهره‌برداری و مدیرکل نیرو محرکه وزارت صنایع و معادن، مدیرعامل شرکت مربوطه، سازمان گسترش و به سرپرستی معاون صنایع فلزی واگذار نمود.
بنابراین با توجه به اظهارات شما، در کمیته فعلی خودرو، سازمان حمایت از مصرف‌کننده نماینده‌ای ندارد؟
دقیقا، در حال حاضر سازمان حمایت از مصرف‌کننده هیچ نماینده‌ای در کمیته خودرو ندارد، به همین دلیل عدم حضور سازمان حمایت از مصرف‌کننده در کمیته مذکور موجب شده تا در جلسات مذکور حمایت خوبی از تولید‌کننده صورت نگیرد که این امر با توجه به بازار انحصاری خودرو و روش قیمت‌گذاری فعلی مشکلات حادتری را برای مصرف‌کننده به وجود آورده است.
با توجه به اینکه عدم عضویت سازمان حمایت از مصرف‌کننده در کمیته خودرو موجب بروز مشکل برای مصرف‌کنندگان شده، آیا سازمان برنامه ای برای عضویت مجدد در این کمیته دارد؟
سازمان مکاتباتی را با دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله هیات دولت انجام داده تا بتواند به منظور احقاق حقوق مصرف‌کننده در کمیته مذکور عضویت داشته باشد که این امر در حال پیگیری است.
در صورتی که با عضویت سازمان در کمیته خودرو موافقت نشود، سازمان چه اقدامی برای دفاع از حقوق مصرف‌کننده صورت خواهد داد؟
در حال حاضر، شكايات مشتريان بر اساس مصوبات کمیته خودرو در حال رسیدگی می‌باشد، ضمن اینکه در راستای قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو و قانون کلی حمایت از مصرف‌کننده که در سال جاری به تصویت رسیده، نسبت به احقاق حقوق مصرف‌کننده اقدام خواهيم کرد.
در قانون حمایت از مصرف‌کننده خودرو تنها به مباحث پس از فروش پرداخته شده که با این شرایط قانون مذکور توان پاسخگویی به تمام مشکلات خریدار را ندارد، در این خصوص چه اقدامی صورت خواهید داد؟
دقیقا، لحاظ نشدن شرایط فروش عمده مشکل آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور است که به همین دلیل نیز آیین‌نامه اولیه که از سوی وزارت صنایع تهیه شد، مورد پذیرش واقع نشد و مقرر گردید نظرات وزارت بازرگانی در خصوص شرایط فروش و برخی اصلاحات در زمینه خدمات پس از فروش نیز در آیین‌نامه لحاظ شود و در صورتی که وزارت صنایع نظرات وزارت بازرگانی را در آیین‌نامه مذکور لحاظ کند و اختلاف نظر میان سازمان و وزارت صنایع در تدوین آیین‌نامه برطرف شود سازمان بهتر از قبل می‌تواند در خصوص دفاع از حقوق مصرف کنند فعالیت کند.
قیمت خودروهای وارداتی به چه صورت محاسبه می‌شود؟
قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی از طرف شرکت وارد‌کننده صورت می‌گیرد و تاکنون این شرکت‌ها از چگونگی محاسبه قیمت از سوی کمیته خودرو مستثنی بوده‌‌اند و در صورتی که در خصوص نحوه قیمت‌گذاری خریداری معترض باشد، به شکایت آن رسیدگی می‌شود؛ به طوری که تاکنون نیز شکایاتی در این زمینه به سازمان ارائه شده و رسیدگی لازم نیز صورت گرفته است.
تاکنون چند مصوبه از سوی کمیته خودرو به تصویب رسیده است؟
پیش از این و با توجه به شرایط بازار و بالا بودن تقاضا جلسات کمیته خیلی مستمر و منسجم برگزار می‌شد؛ به‌طوری که از زمان تشکیل کمیته خودرو تا ابتدای سال جاری 120 مصوبه در کمیته مذکور به تصویب رسید، اما در سال جاری و با توجه به تغییر وضعیت بازار جلسات کمیته به صورت منسجم برگزار نمی‌شود.
علاوه بر مبحث قیمت، تاخیر در تحویل خودروهای داخلی طی سال‌های گذشته عمده شکایت متقاضیان را به خود اختصاص داده بود، در این خصوص سازمان حمایت از مصرف‌کننده چگونه نظارت می‌کند؟
در شرکت‌های بزرگ خودرو ساز، مشکل تاخیر در زمان تحویل تقریبا برطرف شده است و خودروسازان بر اساس برنامه تولید نسبت به پیش‌فروش خودرو اقدام می‌کنند.
اظهارات شما در حالی است که هم‌اکنون خودروسازان اقدام به پیش‌فروش خودرو پیش از آغاز تولید می‌کنند و به همین دلیل تحویل خودروها با تاخیر بسیار صورت می‌گیرد؟
در مصوبات کمیته خودرو قید شده که پیش‌فروش خودرو با توجه به برنامه تولید شرکت خودروساز صورت گیرد. بنابراین کمیته خودرو باید مجوز پیش‌فروش را با توجه به برنامه تولید صادر کند و در صورتی که بر خلاف مصوبه خودروسازان بدون در نظر گرفتن حجم تولید اقدام به پیش‌فروش خودرو کنند، دستگاه‌های ناظر می‌توانند بر اساس مصوبات کمیته خودرو با خودروساز برخورد کنند. از سوی دیگر باید خریداران خودرو در صورت تاخیر در تحویل خودرو به سازمان شکایت کنند تا بتوان نسبت به شکایات آنها رسیدگی کرد.
با توجه به گفته شما، می‌توان گفت که شکایتی در خصوص تاخیر در تحویل خودرو به سازمان ارائه نشده است؟
هر شکایتی به سازمان در این زمینه شود قابل پیگیری است، بنابراین اگر مردم شکایت کنند سازمان رسیدگی می‌کند و در صورتی که شکایتی ارائه نشود، نمی‌توان اقدامی صورت داد.
سازمان به شکایات ارسال شده چگونه رسیدگی می‌کند؟
از سال 81 تا سال 83 سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت و توزیع کالا و خدمات مسوول رسیدگی به شکایات بود، اما از سال 83 و با ادغام سازمان بازرسی و سازمان حمایت، رسیدگی به شکایات به سازمان حمایت از مصرف‌کننده موکول شد، به نحوي که شکایات ارائه شده در زمينه محاسبه سود تاخیر، قیمت خودرو، تاخیر در تحویل و.... را دفتر نظارت بر کالای فلزی و معدنی سازمان رسیدگی می‌کند و مواردی مانند کیفیت و خدمات پس از فروش و ... نیز در بخش دیگری رسیدگی می‌شود.
در خصوص خودروهای تجاری نیز آیا شکایتی به سازمان حمایت از مصرف‌کننده ارائه می‌شود؟
بله، در خصوص خودروهای تجاری نیز شکایاتی به سازمان ارائه می‌شود که عمده شکایات مربوط به کیفیت خودروهایی نظیر هوو و دانگ فنگ بوده است. در خصوص اتوبوس نیز شکایاتی به سازمان ارائه شده که عمده شکایات این بخش به قیمت این خودروها مربوط می‌شود.
شکایات مطرح شده در خصوص خودروهای تجاری به چه صورت پیگیری می‌شود؟
در خصوص شکایات ارائه شده اولین اقدامی که صورت می‌گیرد، تطبیق شکایات ارائه شده با مصوبات کمیته خودرو است که این روش در خصوص خودروهای تجاری و سواری به یک صورت انجام می‌شود.
پس از بررسی اولیه و در صورتی که مغایرتی وجود داشته باشد، سازمان به صورت مستقیم به شکایت ارائه شده رسیدگی می‌کند و در غیر این صورت شکایت به شرکت مربوطه منعکس مي‌شود تا نسبت به بررسی شکایت اقدام لازم صورت گرفته و نتیجه جهت تطبیق به سازمان منعکس می‌شود و این سازمان تا حصول نتیجه موارد را پیگیری خواهد كرد.