سه سال پیش تقریبا همین روزها بود که هتل استقلال پایتخت میزبان بسیاری از مردان صنعتی ایران و فرانسه شد تا ورود خودرویی را از سرزمین ناپلئون به دیار رستم جشن بگیرند که قرار بود جایگزین «پیکان» و با قیمتی زیر 10 میلیون تومان به مشتریان ایرانی عرضه شود.
این مراسم، نتیجه قراردادی بود که سال 84 با نام «پلت‌فرم مشترک X90»، میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و شرکت رنوی فرانسه، به امضا رسید و قرار شد ایران‌خودرو و پارس خودرو با تامین قطعات تندر-90 از سوی شرکتی ایرانی –فرانسوی به نام رنوپارس، این میهمان فرانسوی را میزبانی کنند.
این در شرایطی بود که به دلیل واکنش‌های منفی و احساسی برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی وقت و همچنین مخالفت علیرضا طهماسبی، وزیر صنایع دولت نهم، آغاز پروژه X90 که همان تولید تندر-90 بود، دو سال تمام به تاخیر افتاد و این موضوع، مقدمات نچرخیدن چرخ تندر را فراهم آورد.
بدی کار اینجا بود که قرارداد بر پایه واحد پولی «یورو» بسته شده بود و در طی دو سالی که مسوولان و برخي نمایندگان مجلس، مشغول جنگ و جدل بر سر مفاد قرارداد بودند، قیمت یورو رشدی عجیب را تجربه و تقریبا به دو برابر زمان عقد قرارداد رسید.
تندر-90 که به عنوان یکی از محصولات حاصل از پلت‌فرم X90، می‌بایست با نرخی زیر 10 میلیون تومان به تولید می‌رسید، با یورو گران شده، استارت زد و از همان ابتدا هم شرایط تولید نشان داد که این محصول، نه تنها زیر 10 میلیون تومان از آب در نمی‌آید، بلکه با حاشیه‌های فراوانی نیز روبه‌رو خواهد شد.
در طول این سه سالی که از آغاز تولید تندر-90 در ایران می‌گذرد، این محصول که اتفاقا کیفیت خوبی هم دارد و مورد رضایت مشتریان نیز است، همواره با حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو بوده است.
یکی از معروف‌ترین حاشیه‌های تندر، تاخیر در تحویل این محصول است.
خودروسازان کشور به رسم همیشگی خود که کمبود منابع مالی را با پیش فروش جبران می‌کنند، در مورد تندر نیز همین روش را پیاده و از تعداد زیادی مشتری برای فروش این محصول، ثبت‌نام به عمل آوردند.
این در شرایطی بود که به دلیل مسائل مالی و عدم تسویه حساب به موقع خودروسازان با رنوپارس، تامین قطعات تندر همواره با تاخیر صورت می‌گرفت و تیراژ اندک، اجازه نداد تندرهای ثبت نامی، سر وقت تعیین شده، در اختیار مشتریان قرار بگیرند.
در نهایت نیز مشتریان با کلی تاخیر و دردسر موفق به دریافت تندرهای خود شدند و خودروسازان نیز هم‌اکنون مدت‌ها است حاضر به پیش فروش تندر نمی‌شوند؛ چراکه نه تولید بالایی را تجربه می‌کنند و نه دیگر حوصله دردسر را در این مورد دارند.
تامین قطعات تندر-90 که هم‌اکنون نیز اصلی‌ترین چالش و مشکل این میهمان فرانسوی است، سبب شد تا مسوولان راهکار‌های مختلفی را برای حل آن در نظر بگیرند، راهکارهایی که در نهایت، هفته گذشته، چالشی‌ترین آن انتخاب و کل پروژه X90 به شرکت پارس‌خودرو منتقل شد.
بنا بر توافقی که بین سازمان گسترش و خودروسازان شکل گرفت و با توجه به گزارش کميته تخصصي تندر90 در مورد مشکلات مهم اين پروژه و راهکارهاي برون‌رفت از آنها و متعاقبا مذاکرات انجام شده در جلسه شوراي سياست‌گذاري خودرو در چهارم ارديبهشت ماه سال جاري، توافقاتی به شرح زیر میان خودروسازان و سازمان گسترش به دست آمده است.
طبق گزارشی که دیروز خبرگزاری موج روی خروجی خود قرار داد، مقرر شده که از تاريخ امضاي اين توافق‌نامه (12 خرداد ماه 1389) توليد، فروش و خدمات پس از فروش تمام محصولات پلت‌فرم X90 و همچنين کليه ارتباطات با شرکت‌هاي رنو و رنوپارس در شرکت پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا، متمرکز شود. اين موضوع شامل تمام محصولات طراحي شده بر اساس پلت‌فرم X90 توسط شرکت رنو يا متعاقبا محصولاتي که توسط خودروساز داخلي(با برند داخلي) بر روي پلت‌فرم x-90 طراحي خواهد شد، مي‌شود.
این موضوع البته تبصره‌ای هم دارد که طبق آن، به طور استثنا در صورت توافق شرکت‌هاي سايپا/پارس خودرو و ايران‌خودرو، توليد محصولات تندر90 مي‌تواند به صورت حق‌الزحمه‌اي توسط شرکت ايران‌خودرو انجام شود.
در اين صورت به جز توليد خودرو، ساير مسووليت‌هاي ذي‌ربط از قبيل تامين قطعات، فروش و خدمات پس از فروش به عهده شرکت سايپا/پارس خودرو خواهد بود.
همچنین مقرر شد تمام منافع شرکت ايدکو در رنوپارس (شامل منافع شرکت‌هاي ايران‌خودرو و سازمان گسترش و نوسازي ايران) طي مراحل ذيل به شرکت سايپا/پارس خودرو انتقال يابد.
الف: ابتدا شرکت ايدکو طي وکالتنامه‌اي امور مجمعي شرکت رنوپارس را به شرکت سايپا/پارس خودرو محول کرده و سپس براي حضور در هيات‌مديره به شرکت رنو پارس معرفي مي‌نمايد.
ب: حداکثر ظرف مدت چهار ماه ارزيابي و قيمت‌گذاري سهام ايدکو در رنوپارس توسط تيم پنج نفره متشکل از نمايندگان طرف‌هاي ذي‌نفع (سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران و شرکت‌هاي ايران‌خودرو، سايپا و ايدکو) و يک نماينده منتخب وزير صنايع و معادن و بر اساس روش‌هاي رايج و قانوني از جمله به کارگيري کارشناسان رسمي و... انجام شود.
از سوی دیگر قرار شده جهت بررسي و شناسايي هزينه‌هاي انجام شده توسط شرکت ايران‌خودرو در پروژه تندر90، با رعايت اصل انصاف و حقوق طرف‌هاي ذي‌ربط، تيمي سه نفره متشکل از نمايندگان سازمان گسترش و شرکت‌هاي ايران‌خودرو و سايپا ماموريت مورد نظر را انجام دهد. گزارش اين تيم پس از تصويب توسط هيات‌مديره‌هاي دو شرکت ايران‌خودرو و سايپا و همچنين تاييد سازمان گسترش، به طرف‌هاي ذي‌ربط جهت اجرا ابلاغ می‌شود.
در بند دیگری از این توافق‌نامه قرار شده موضوع بند يک آن طي نامه‌اي از سوي سازمان گسترش به شرکت رنو اعلام شود. متعاقبا نیز تيمي متشکل از نمايندگان سازمان گسترش و شرکت سايپا/پارس‌خودرو، مذاکرات اوليه را جهت حصول توافقات اصولي در مورد تغيير طرح تجاري (B.P) و آينده همکاري‌ها بين شرکت‌هاي رنو و سايپا/پارس خودرو در مورد پروژه X90 انجام دهند.
نارضایتی ایران‌خودرو
این موضوع در شرایطی است که ایران‌خودرویی‌ها چندان رضایتی در این زمینه ندارند و حتی ساعاتی پس از انتشار خبر تمرکز تولید تندر، این خبر را رد کردند.
ظاهرا مدیرعامل ایران‌خودرو توافق‌نامه موردنظر را هنوز امضا نکرده است. به هر حال، طبق تشخیص سازمان گسترش، پروژه X90 و در راس آن، تولید تندر-90 پس از چند سال کش و قوس، سرنوشتی جالب را تجربه کرد تا نشان دهد «پلت‌فرم مشترک» در خودروسازی ایران (اگر بین ایران‌خودرو و سایپا باشد) نتایج مثبتی را در پی ندارد.
کارشناسان معتقدند حال که کل پروژه به یک خودروساز رسیده، اگرچه از جنبه اقتصادی و حتی سیاسی، کار درستی صورت گرفته است، اما این کار نیز چالش‌ها و مسائل خاص خود را در پی خواهد داشت.
تمرکز مذاکرات
يك کارشناس مسائل اقتصادی کشور در این زمینه می‌گوید: در شرایط سیاسی فعلی، اگر فقط نمایندگان یک خودروساز، طرف مذاکره رنو باشند، نتایج بهتری به دست خواهد آمد.
او با بیان اینکه از لحاظ اقتصادی نیز تمرکز تولید تندر، تصمیم درستی است، تاکید می‌کند: تجربه سه سال تولید مشترک تندر، نشان داد پلت‌فرم مشترک میان ایران‌خودرو و سایپا، جواب نمی‌دهد و اگر تندر-90 در یک خودروساز به تولید برسد، شرایط تامین قطعات و تولید آن بهتر خواهد شد.
به گفته وي، هم‌اکنون نیز که ایران‌خودرو بحران مالی خود را پشت سر گذاشته، شاید از دست دادن تندر-90 چندان برای این شرکت مهم نباشد، البته به شرط آنکه هزینه‌های ایران‌خودرو در پروژه تندر، جبران شود. او می‌افزاید: از ابتدا هم عجیب بود که چرا ایران‌خودرو وارد پروژه‌ای شده که یک سر آن رنو است. او ادامه می‌دهد: رنو رقیب و هموطن پژو به حساب می‌آید و پژو نیز شریک تجاری ایران‌خودرو است، بنابراین عجیب است که چرا ایران‌خودرو با رقیب پژو، همکار شد. اظهارات اين كارشناس در شرایطی است که ایران‌خودرویی‌ها معتقدند، تندر به عنوان جایگزین پیکان وارد صنعت خودرو کشور شده و بنابراین از اول هم حق ایران‌خودرو بوده است.
این طور بهتر است
اما دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز در این مورد می‌گوید: قاعدتا با تمرکز تندر در یک شرکت، شرایط تولید این محصول بهتر خواهد شد؛ چراکه کارها نیز با تمرکز بیشتری صورت می‌گیرد.
احمد نعمت‌بخش می‌افزاید: با توجه به تحریم‌هایی که احتمالا از سوی فرانسوی‌ها برای شرکت‌های ایرانی در نظر گرفته می‌شود، بهتر است تندر در یک خودروساز به تولید برسد؛ چراکه در این صورت فقط یک خودروساز مشكل را مديريت خواهد كرد. به گفته نعمت‌بخش، با توجه به آنکه سازه‌گستر تامین قطعات تندر را بر عهده خواهد گرفت، تجربه این شرکت سبب می‌شود تولید تندر با رشد مناسبی مواجه شود.
این گفته نعمت‌بخش در شرایطی است که خط تولید پارس‌خودرو نهایتا برای تولید روزانه 170 دستگاه تندر-90، ظرفیت دارد.
البته این احتمال هست که در صورت قرار گرفتن تولید تندر در روندی مناسب، گروه سایپا ظرفیت جدیدی را برای تندر-90 ایجاد کند. به هر حال پس از حدود یک سال کش و قوس بر سر تمرکز تولید تندر-90، میزبانی ایران‌خودرو از این میهمان فرانسوی به پایان رسید و پارس‌خودرو به تنهایی از این هموطن ناپلئون پذیرایی مي‌كند.
باید منتظر ماند و دید آیا با تمرکز تولید تندر-90، مشکلات و حاشیه‌های آن پایان می‌یابد، یا باز هم مسائلی دیگر دامن‌گیر این برند رنو خواهد شد؟