نمایشگاه قطعات و لوازم خودرو، از سال 84 و با هدف بالا بردن اعتبار صنعت قطعه‌سازی کشور و توسعه صادرات قطعه‌سازان داخلی فعالیت خود را آغاز کرد. اما سال گذشته سازمان توسعه و تجارت به بهانه سود ده نبودن نمایشگاه وارد اين عرصه شد، بهانه‌ای که از دست دادن میزبانی نمایشگاه از سوی قطعه‌سازان داخلی را به همراه داشت.
کنار گذاشتن قطعه‌سازان داخلی از این نمایشگاه موجب شد تا انجمن قطعه‌سازان حتی در قالب میهمان نیز شرکت نکند. اما در ازای عدم حضور قطعه‌سازان مطرح کشور، قطعه‌سازان چینی حضوری فعال داشتند به تعبیر یکی از خبرگزاری‌های کشور، قطعه‌سازان از سال پیش که برگزاری نمایشگاه را پس از سه سال به رقیبی نیمه‌دولتی باخت «غریبه» شد. علاوه بر چینی‌ها در نمایشگاه سال‌جاری چشم قطعه‌سازان داخلی به حضور پررنگ تایوانی‌ها نیز روشن شد.
در نمایشگاه مذکور تنها قطعه‌سازان نیمه‌دولتی داخلی حضور داشتند و خصوصی‌ها رغبتی برای حضور از خود نشان ندادند. به‌طوری‌که براساس آمار اعلام شده در نمایشگاه پنجم، از مجموع 682 شرکت‌کننده، نیمی از غرفه‌ها به قطعه‌سازان داخلی اختصاص یافت و چینی‌ها نیز توانستند از میان قطعه سازان خارجی دو سوم غرفه‌ها را به خود اختصاص دهند.
بر اساس جدول کشورهای شرکت‌کننده در نمایشگاه در سال جاری حضور چینی‌ها رشدی در حدود 90 درصد داشته است، رشدی که چندان مورد قبول قطعه سازان داخلی نیست، چرا که طی یکسال گذشته چینی‌ها پس از حضور چشمگیر در بازار قطعات یدکی به خطوط تولید خودروسازان داخلی نیز راه یافتند. قطعاتی که از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بودند. این نکته را نباید فراموش کرد که همین قطعه‌سازان چینی هستند که بخش اعظمی از قطعات برندهای معروف دنیا را در چین تولید و حتی صادر می‌کنند، اما برخی از قطعه‌سازان کشورمان به دلیل پایین‌بودن هزینه‌های تولید در چین و تنها به منظور کسب سود بیشتر اقدام به سفارش قطعه بی‌کیفیت به چینی‌ها کرده و قطعات تولیدی را با بسته‌بندی ایرانی وارد بازار کردند؛ قطعاتی که هر چند به لحاظ قیمتی سود خوبی را نصیب قطعه‌سازان داخلی کرد، اما به لحاظ کیفی به ضرر مصرف‌کنندگان تمام شد.
رشد 90 درصدی حضور چینی‌ها
براساس جدول شرکت‌های حاضر در نمایشگاه پنجم، در سال‌جاری از مجموع شرکت‌های حاضر حدود 195 قطعه‌ساز چینی شرکت کرده‌اند که پس از تولیدکنندگان داخلی می‌توان گفت چینی‌ها عنوان بیشترین شرکت‌کننده را به خود اختصاص داده‌اند.
چینی‌ها سال گذشته در مجموع 102 غرفه نمایشگاه را به خود اختصاص داده بودند که این رقم در سال‌جاری با رشد 90 درصدی به 195 شرکت‌کننده افزایش یافته است. قطعه‌سازان چینی در سال جاری 1900 متر مربع از فضای نمایشگاه را نیز به خود اختصاص دادند. پس از چین، تایوان و ترکیه جایگاه دوم و سوم کشورهای شرکت‌کننده را در نمایشگاه پنجم به خود اختصاص دادند. تایوان در اين نمایشگاه با 30 شرکت و ترکیه با 28 قطعه ساز شرکت کرده‌اند.
علاوه بر چین، تایوان و هند حضور فرانسه با چهار شرکت قطعه‌ساز در نمایشگاه پنجم را می‌توان یکی از نکات جالب توجه دانست. این کشور با وجود در اختیار داشتن سهم قابل توجهی از بازار خودرو و قطعه ایران در نمایشگاه سال گذشته حضور نداشت و امسال نیز تنها با چهار قطعه ساز در این نمایشگاه شرکت کرد. هرچند حضور قطعه‌سازان فرانسوی و عقد قرارداد با این کشور طی دوره‌های قبلی نمایشگاه، به نفع قطعه‌سازان داخلی بود اما این کشور در دو نمایشگاه پیشین سعی کرده تا با کمترین قطعه‌ساز داخلی در نمایشگاه حضور یابد.
اعضاي انجمن چه مي‌گويند؟
دو عضو مطرح انجمن قطعه‌سازان هر چند در نمایشگاه مذکور شرکت نکردند اما درد و دل‌های زیادی دارند به‌طوری‌که بهرام شهریاری یکی از اعضای انجمن قطعه‌سازان عنوان می‌کند که شرکت کنندگان خارجي در نمایشگاه پنجم تنها برای واردات و نه به منظور تعامل با قطعه‌سازان داخلی در این نمایشگاه حضور یافته‌اند. محمد رضا نجفی منش دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز در تکمیل صحبت‌های شهریاری می‌گوید: نمایشگاه قطعه در سه دوره اولیه به منظور توسعه صادرات برگزار می‌شد و در نمایشگاه پیشین قطعه‌سازان این فرصت را داشتند تا بتوانند در بازارهای جهانی حضور پررنگی پیدا کنند، اما در نمایشگاه پنجم سودآوری در دستور کار قرار گرفته که این امر موجب شد تا هدف صادراتی این نمایشگاه کمرنگ شود.
به گفته دبیر انجمن قطعه‌سازان شرکت‌های خارجی به منظور افزایش داخلی سازی باید در نمایشگاه شرکت‌کنند و تنها سودآوری نباید در دستور کار قطعه‌سازان قرار گیرد.
کمرنگ شدن هدف صادراتی در این نمایشگاه در حالی است که بر اساس اهداف و سیاست‌های توسعه صنعت خودرو در افق 1404، قطعه‌سازان باید به صادرات شش میلیاردی در سال دست پیدا کنند. بر اساس جدول در نظر گرفته شده در استراتژی مذکور صادرات قطعه در 5 سال اول باید به یک میلیارد دلار، 5 سال دوم سه میلیارد دلار و در 5 سال سوم به شش میلیارد دلار برسد. رقمی که باید از ابتدای سال‌جاری قطعه‌سازان تحقق آن را در دستور کار خود قرار دهند.
نجفی منش در پاسخ به این پرسش که با توجه به گرفتن میزبانی از قطعه‌سازان آیا رقم صادراتی اعلام شده محقق خواهد شد
می‌گوید: مسوولان باید به این مهم برسند که نمایشگاه باید از سوی انجمن قطعه‌سازان برگزار شود تا امکان برنامه‌ریزی صادراتی فراهم شود زمانی‌که این امر برای مسوولان داخلی محقق شود رسیدن به رقم صادراتی قید شده در استراتژی چندان دور از ذهن نخواهد بود.
به گفته نجفی منش، قطعه‌سازان ایرانی در کنار کشوری قرار دارند که سالانه 12 میلیارد دلار صادرات دارد. ترکیه توانسته بخش اعظمی از بازار قطعه دنیا را به اختیار خود در آورد که این امر نشان دهنده آن است که قطعه‌سازان داخلی با رقیب سرسختی باید رقابت کنند از سوی دیگر نرخ ارز باید به صورت واقعی تعیین شود تا صادرات برای تولیدکنندگان مقرون به صرفه باشد.
بهرام شهریاری نیز در این خصوص می‌گوید: برنامه‌ریزی‌اي که مسوولان برای رشد کیفیت و صادرات قطعه صورت داده‌اند در شرایط کنونی نه تنها محقق نخواهد شد بلکه موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاری که طی 10 الی 15 سال گذشته در این صنعت صورت گرفته از بین برود.